ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΑΠΟ ΤΟΝ κ. ΣΤ. ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ

Συνέντευξη με τον κ. Στέλιο Παπαντωνίου, Πρόεδρο της Εκκλησιαστικής Επιτροπής της εκκλησίας του Αγίου Κασσιανού

ΕΡ: Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για το ιστορικό του ναού;

ΑΠ:  Όπως βλέπετε είναι κτίσμα του 1854. Προηγουμένως όμως υπήρξε ένας άλλος μικρότερος ναός του 1780. Όπως σημειώνεται στην επιγραφή το 1854 «εκ θεμέτρων, εκ θεμελίων και εκ βάθων» αυτός ο ναός κτίστηκε τότε παρ’ όλο που πολλοί υποστηρίζουν ότι είναι ένωση των δύο ναών.

Ωστόσο πρέπει να ήταν «μεγάλος μάστρος» εκείνος που ανέλαβε να ενώσει δύο ναούς με αυτόν τον αριστουργηματικό και αριστοτεχνικό τρόπο. Αυτό που αναφέρουν οι πηγές μας είναι ότι εκ θεμελίων χτίστηκε το 1854 ο ναός. Οι εικόνες στο εσωτερικό του είναι του 1750 περίπου, άρα υπήρχαν πριν χτιστεί ο ναός και είναι όλες του ιδίου ζωγράφου (της σχολής του Αγίου Ηρακλειδίου). Αυτός που διαδραμάτισε μεγάλο ρόλο στην εκκλησία ήταν ο Ιερέας Παπαχριστόδουλος, ο οποίος πρέπει να ήταν συγγενής του Χρυσάνθου του Αρχιεπίσκοπου. Είχε κτήματα στην περιοχή και είναι ο πρώτος ο οποίος ενδιαφέρθηκε και για να κτίσει και να ανακαινίσει το ναό.

Βλέποντας την εικόνα του Αγίου Κασσιανού θα παρατηρήσετε ότι λέει συν τοις άλλοις για το Κουκούλιο, το οποίο βρέθηκε σε σπήλαιον. Είναι σίγουρο ότι η περιοχή ήταν γεμάτη από περιβόλια, και πολλοί από τους κατοίκους τα πρόσφεραν έτσι ώστε να αγοραστούν όχι μόνο και άλλα  κτήματα, αλλά και ένα-δυό παλιά οικήματα που υπήρχαν στην περιοχή για να χτιστεί αυτός ο ναός. Ο Παπαχριστόδουλος κάνει αναφορά για ένα σπήλαιο στο οποίο βρέθηκε το Κουκούλιο.

Το Κουκούλιο σήμερα κάποιοι το ονομάζουν «η Κορόνα του Αγίου Κασσιανού». Ποιά σχέση όμως έχει με τον Άγιο Κασσιανό και ειδικότερα με τον Άγιο Κασσιανό τον Ρωμαίο , κανένας ως τώρα δεν έχει δώσει μία ερμηνεία. Όπως ξέρετε, στη θρησκεία υπάρχουν πολλά πράγματα τα οποία είναι μεν ανερμήνευτα, αλλά ο κόσμος βρίσκει παρηγοριά στα αντικείμενα. Ο Παπαχριστόδουλος το θεωρεί ως ένα εύρημα αξιόλογο και ενδιαφέρον για τον ίδιο και μια απόδειξη της υπάρξεως ιερού χώρου εδώ. Συν τοις άλλοις αναφέρεται και στην ύπαρξη πηγαδιού, όπου βρέθηκε το ευαγγέλιο  και έτσι χτίστηκε η πρώτη εκκλησία. Τώρα αν υπήρχε μια εκκλησία πριν την κατάληψη της Κύπρου από τους Τούρκους το 1571, οι μαρτυρίες είναι πολύ συγκεχυμένες και όχι τόσο ξεκάθαρες. Εφόσον όμως βρέθηκαν αυτά τα στοιχεία το 1750, σημαίνει ότι υπήρχε κάτι και πριν από αυτή τη χρονολογία. Οπόταν έχουμε μια εκκλησία  τον καιρό της τουρκοκρατίας, μια το 1750 και μια το 1850. Μάλλον αυτή θα είναι η τρίτη εκκλησία του Αγίου Κασσιανού, η οποία είναι δίκλιτη.

ΕΡ: Ποιές είναι οι ιδιαιτερότητες του ναού;

ΑΠ: Η πιο χαρακτηριστική ιδιαιτερότητα του ναού συνίσταται στο ότι έχουμε δύο Αγίες Τράπεζες με ένωση δύο τέμπλων. Κάτι αντίστοιχο συναντούμε και στην εκκλησία του Αγίου Σάββα, η οποία επίσης βρίσκεται στην παλιά Λευκωσία.

Ο θαυμασμός έγκειται στο γεγονός ότι πράγματι υπήρχαν μάστοροι οι οποίοι κατόρθωσαν να τα ενώσουν έτσι , ώστε να μην φαίνεται η διάκριση των δύο τέμπλων. Εξάλλου, ό,τι έμεινε από την παλαιά εκκλησία ήρθε και ενσωματώθηκε αρμονικά στην νέα εκκλησία το 1854.

ΕΡ: Ποια η σημασία της θέσης  του ναού, δεδομένου μάλιστα ότι βρίσκεται σε μια ακριτική περιοχή;

ΑΠ: Ο ναός στον καιρό μας και ειδικά οι εκκλησίες αποτελούν το κέντρο ζωής των ανθρώπων και έτσι συνεχίζουν να είναι και σήμερα. Όσοι έζησαν στην περιοχή εδώ συνηθίζουν να έρχονται συχνά και να εκκλησιάζονται, να κάνουν μνημόσυνα, βαφτίζουν τα παιδιά τους ή τα εγγόνια τους ή ακόμα κάνουν και τις γιορτές τους. Γι’ αυτό τη Μεγάλη Εβδομάδα αρκετός κόσμος έρχεται από διάφορα μέρη να εκκλησιαστούν αλλά και να θυμηθούν τη γειτονιά τους.

Οπότε αυτό που εμείς πιστεύουμε ότι κράτησε την περιοχή, είναι ο Άγιος Κασσιανός, δηλαδή όχι μόνο η ύπαρξη αλλά και το θαυματουργό πράγματι χέρι του που προστάτευε πάντα την περιοχή. Αν παρατηρήσετε τον χάρτη της Λευκωσίας θα καταλάβετε ότι υπάρχει ένα μικρό «καλίκι» στη γραμμή αντιπαράταξης, το οποίο είναι περίεργο πώς προέκυψε. Αποκλείεται η περιοχή να μην ήταν κατεχόμενη σήμερα. Κρατήθηκε χάρη στη δύναμη των παιδιών της και του αγίου που τους συμπαραστεκόταν.

Πολέμησαν με σθένος και στο τέλος ανατράπηκαν τα σχέδια των Τούρκων, τα οποία προνοούσαν γραμμή από την οδό Ερμού μέχρι τη Μια Μηλιά. Είναι κεντρικότατο σημείο για τη ζωή μας ο Άγιος Κασσιανός. Μάλιστα πολλοί από εμάς που υπηρετούμε τον Άγιο δεν είμαστε εδώ, δε μένουμε στη γειτονιά.

Στη γειτονιά μένει μόνο ο κ. Χριστάκης (ήταν παρών στη διάρκεια της συνέντευξης). Οι υπόλοιποι ανήκουμε σε άλλες ενορίες, όμως εδώ είναι που ερχόμαστε τόσο στις γιορτές όσο και τις Κυριακές. Θεωρούμε υποχρέωση και τιμή να υπηρετούμε το ναό.

-ΕΡ: Γιατί πιστεύετε ότι επιβάλλεται κάποιος να επισκεφθεί αυτόν το ναό;

ΑΠ: Εσείς που τον επισκεφθήκατε σήμερα μπορείτε να απαντήσετε σ’ αυτό το ερώτημα. Ειδικότερα η Δευτέρα της Καθαρής δίνει την ευκαιρία στον κόσμο να γυρίσει τις εκκλησίες της Λευκωσίας. Μιλώντας αντικειμενικά εγώ τη θεωρώ ως την πιο όμορφη εκκλησία της Λευκωσίας , εσωτερικά και εξωτερικά. Τον καιρό μας βέβαια όλα αυτά ήταν χτισμένα. Όταν μετά το 1974 περιποιηθήκαμε τον τόπο εδώ και έγινε ο κήπος πράγματι η ομορφιά είναι ένα δυνατό στοιχείο που χαρακτηρίζει τον χώρο.  Εσωτερικά έγινε λόγω του ότι οι γείτονες ήταν πολύ μερακλήδες άνθρωποι . Συνεισέφεραν και πρόσφεραν ό,τι μπορούσε ο καθένας για να κάνουν την εκκλησία τους πιο όμορφη και συνεχώς έχουμε επισκέψεις. Όταν λέμε επίσκεψη σε μια εκκλησία εννοούμε επίσκεψη σ’ ένα ζωντανό οργανισμό, ο οποίος ξεκινά από το 1500 (ας υποθέσουμε) και ανανεώνεται συνεχώς.

Αυτή η εμφάνιση που βλέπετε διαμορφώθηκε το 2000. Προηγουμένως έξω υπήρχε σπριτς, ήταν ημικατεστραμένη η εκκλησία, μέσα κινδύνευε να καταρρεύσει με τον παραμικρό σεισμό. Ευτυχώς με τη βοήθεια του Μουσείου, της Αρχιεπισκοπής και τη δική μας, άρχισαν έργα και την έφεραν σε αυτή την εμφάνιση που σύμφωνα με τους αρχαιολόγους πρέπει να ήταν και η πρώτη εμφάνιση του  1854.

ΕΡ: Σήμερα επισκέπτεται ο κόσμος το ναό, δηλαδή αναγνωρίζεται η αξία του;

ΑΠ: Όλοι οι παλαιοί γείτονες εδώ εκκλησιάζονται εδώ κάνουν τα μνημόσυνα τους, τις γιορτές τους. Ειδικά τη Μεγάλη Εβδομάδα γεμίζει πραγματικά ο ναός.

Ακόμη όταν γιορτάζει ο ναός δηλαδή κάθε 4 χρόνια, 29 Φεβρουαρίου, εκείνη την ημέρα είναι γεμάτη πάλι από κόσμο. Ακόμα και νέοι  έρχονται και συνεχίζουν τις παραδόσεις των γονιών τους. Συρρέουν επίσης και όσοι ήταν παλιά κάτοικοι της περιοχής και τώρα ζουν σε διάφορες χώρες στο εξωτερικό.

Κύριος Φοίβος ( γενήθηκε λίγο πιο κάτω από τον Άγιο Κασσιανό και έζησε το ναό από μικρή ηλικία, από το 1950)

«Έζησα το ναό από μικρή ηλικία. Θυμάμαι η γιαγιά μου, η μητέρα μου με σήκωναν από το πρωϊ για να έρθουμε να εκκλησιαστούμε στον Άγιο Κασσιανό. Μεγάλωσα και παντρεύτηκα, αλλά δεν ξεχνώ τον Άγιο Κασσιανό. Κάθε μέρα περνώ από 7 εκκλησίες για να καταλήξω εδώ στον Άγιο Κασσιανό. Πάντα μου άρεσε να φροντίζω και να είμαι εδώ.

Τελευταίως η εκκλησιαστική επιτροπή της εκκλησίας,  μου πρότεινε να αναλάβω τη φροντίδα του Αγίου Κασσιανού πράγμα που δεν αρνήθηκα παρ’ όλο που είναι κάπως κουραστικό, αλλά μου αρέσει να υπηρετώ τον ναό. Αν κάποια μέρα, κάποια Κυριακή δεν έρθω νιώθω διαφορετικά επειδή λέω «Ρε παιδί μου είναι ο Άγιος , γιατί να μην πάω στον Άγιο;». Τώρα συνεχώς είμαι εδώ στον Άγιο Κασσιανό πράγμα που με ευχαριστεί πάρα πολύ. Το ευχάριστο είναι ότι και τα παιδιά μου και η γυναίκα μου και τα εγγόνια μου αγάπησαν αυτή την εκκλησία επειδή ίσως να μην γνώρισαν άλλες . Αλλά και να γνώρισαν αυτή η εκκλησία σου παρέχει κάτι το ξεχωριστό. Είναι ησυχία, απολαμβάνουμε την ησυχία, τον τόπο κτλπ. Γι’ αυτό είμαστε πολύ ευχαριστημένοι όλοι που είμαστε εδώ στον Άγιο Κασσιανό. Βλέπουμε τους παλιούς γείτονες, τους παλιούς συμμαθητές μας , τις γιαγιάδες κι’ αυτό είναι πάρα πολύ ευχάριστο».

Κύριος Χριστάκης Χρίστου (υπηρετεί το ναό και βρίσκεται όλες τις ώρες στο χώρο του)

«Εγώ παρόλο που έφυγα το 1974 σε ηλικία 15 χρονών και έμεινα αλλού για 30 χρόνια, αντί να φτιάξω ένα σπίτι και να μείνω κάπου αλλού, με τραβούσε κάτι να έλθω πάλι εδώ. Προσπάθησα να εξασφαλίσω σπίτι που απαλλοτρίωσε η κυβέρνηση το οποίο ήταν δικό μας (εμάς και της θείας μου) και επέστρεψα πίσω. Έχει τώρα 14 χρόνια περίπου, είμαι ο μόνος παλιός κάτοικος που μένει εδώ και είμαι επίτροπος στην εκκλησία. Νιώθεις διαφορετικά… Είναι σαν ένα μικρό χωριό ο Άγιος Κασσιανός, όχι μικρό, ένα μεγάλο μπορώ να πω. Η ενορία μας παλιά έσφυζε από ζωή. Υπήρχαν χωριά που δεν είχαν τον κόσμο που είχε η ενορία μας. Τώρα ούτε το ένα τέταρτο δεν έμεινε περίπου για να καταλάβετε. Εξάλλου, δεν έχω φτάσει τις καλές εποχές του Αγίου Κασσιανού που μέχρι το 1963 έσφυζε από ζωή. Το 1963 και μετά όταν έγιναν φασαρίες, εγώ έφυγα σε ηλικία τεσσάρων χρονών».