ΛΥΚΕΙΟ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ

Εκεί που αυθεντικά γράφεται ιστορία…

Η εκκλησία του Αγίου Κασσιανού φορτωμένη με ιστορία, παράδοση, πολιτισμό και κυρίως με το πνευματικό στοιχείο

« Ο Άγιος Κασσιανός του χθες και του σήμερα». Εκεί που ξυπνούν μνήμες και παραπέμπουν στις κορυφογραμμές της ιστορίας και της παράδοσης. Εκεί που το συναπάντημα του χθες και του σήμερα, μεταρσιώνουν την ψυχή του ανθρώπου και την αφήνουν να φτερουγίσει σ’ ένα άφθαστο μεγαλείο. Εκεί που η πίστη και η ελπίδα σμίγουν τόσο αρμονικά με το βίωμα και την εμπειρία για να αποκαλύψουν όψεις της αυθεντικής και αληθινής ζωής. Εκεί που όλα λειτουργούν σε οσμώσεις και ενατενίσεις πολιτισμού. Εκεί που βρίσκει την απόλυτη επιβεβαίωσή του ο βαθυστόχαστος λόγος του Σεφέρη: «Η Κύπρος είναι ένας τόπος που το θαύμα λειτουργεί ακόμη». Και με το παραπάνω…

Ο άγιος Κασσιανός, ως εκκλησία και ως ακριτική περιοχή, ήταν για μας γνωστός μόνο από κάποιες περιγραφές των παλαιότερων και από τα εγκατεσπαρμένα απ’ εδώ και απ’ εκεί ιστορικά στοιχεία που με διάφορες αφορμές κατά καιρούς έρχονταν στην αντίληψή μας. Η ένταξή μας στην ομάδα για προώθηση του θέματος «ο άγιος Κασσιανός του χθες και του σήμερα», στο πλαίσιο του προγράμματος των Θρησκευτικών Περιηγήσεων, μάς έσπρωξε πρώτα να υποψιαστούμε και μετά να αντιληφθούμε ότι επρόκειτο για μια χρυσή ευκαιρία που θα πρόσφερε μοναδικές εμπειρίες. Αυτή τη διάσταση μετάγγισαν στην ψυχή μας από την αρχή οι καθηγητές μας που ανέλαβαν την προώθηση του συγκεκριμένου Προγράμματος. Ο ζήλος που τους διέκρινε για να βγει κάτι καλό και ποιοτικό από τη δουλειά μας, προδίκαζε ότι αφορούσε κάτι ξεχωριστό. Πραγματικά, έτσι το εισπράξαμε και έτσι το νιώσαμε και εμείς.

Η Πέμπτη 2 Μαρτίου ήταν μια ξεχωριστή μέρα. Όλα είχαν διευθετηθεί στη λεπτομέρεια για την επίσκεψή μας στον χώρο, σε μια από τις ιστορικές περιοχές της Παλιάς Λευκωσίας, όπου βρίσκεται ο μοναδικός στην Κύπρο Ναός προς τιμή του Αγίου Κασσιανού. Εξοπλιστήκαμε με όλα τα απαραίτητα για λήψη συνεντεύξεων, κινηματογράφηση και φωτογράφηση των χώρων, περιγραφή της περιοχής. Ήταν πράγματι μοναδικές οι στιγμές. Από τις λίγες φορές που μάς έζωσε το αίσθημα της αγωνίας να βρεθούμε σε μια περιοχή που όλα μαρτυρούσαν ιστορία, πολιτισμό, παράδοση.

Ο μοναδικός στην Κύπρο Ναός προς τιμή του Αγίου Κασσιανού

 Μερικά δρομάκια πιο κάτω ξεπροβάλλει με τη δική της αίγλη η εκκλησία της Χρυσαλινιώτισσας

Πραγματικά, τα στενά δρομάκια (τα καντούνια και οι μαχαλλάδες για τους παλαιότερους), τα ιστορικά κτίρια του ναού της Χρυσαλινιώτισσας και του Πολιτιστικού Κέντρου του Πανεπιστημίου Κύπρου, γνωστού ως αρχοντικού της Αξιοθέας, τα σχολεία του Αγίου Κασσιανού, εγκλωβισμένα μέσα στη νεκρή ζώνη , τα παλιά κτίσματα, με την ξεχωριστή τους αρχιτεκτονική και με τις χαρακτηριστικές γλάστρες και τα λουλούδια τους, ξυπνούσαν μνήμες από μια Κύπρο περασμένων αλλά και αλησμόνητων εποχών.

Τα στενά δρομάκια της περιοχής παραπέμπουν σε άλλες εποχές

Στο επίκεντρο, βέβαια, ακουμπημένος σχεδόν στην «Πράσινη Γραμμή», ο ιστορικός ναός του Αγίου Ιωάννου του Κασσιανού, ξεπροβάλλει πίσω από τις στέγες των σπιτιών, με ένα πανέμορφο κήπο και ωραιότατα ευωδιαστά λουλούδια. Μόλις 30 μέτρα σε απόσταση από τη Γραμμή Αντιπαράταξης και όλα τα διαχωριστικά που επέβαλε η εισβολή. Οι λίγοι που κράτησαν ελεύθερη την περιοχή αντέταξαν ηρωισμό και αυτοθυσία, με μεγάλο σύμμαχο και προστάτη τον Άγιο Κασσιανό. ‘Όλα μαρτυρούν και συνηγορούν για ένα μεγάλο θαύμα που υπερβαίνει την ανθρώπινη λογική. Σημείο αναφοράς ο ναός όχι μόνο για τους κατοίκους της ενορίας και της Παλιάς Λευκωσίας αλλά όλης της Κύπρου. Συνυφασμένος και συνταιριασμένος με την ίδια την ιστορία και τον πολιτισμό της, την πίστη στον Θεό και τη θαυματουργή παρουσία των αγίων στην καθημερινότητα των ανθρώπων.  Στην ίδια περιοχή, απροσπέλαστα όμως λόγω της κατοχής, τα παρεκκλήσια του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Ιακώβου του Πέρση και πιο κάτω του Αγίου Λουκά. Βέβαια, σε απόσταση αναπνοής ξεπροβάλλει σε φόντο αρχοντιάς και η εκκλησία της Χρυσαλινιώτισσας.

Τα σχολεία της ακριτικής ενορίας μαρτυρούν την πολιτισμική λεηλασία

Κάθε δρομάκι που ξεδιπλώνεται στην περιδιάβασή μας έχει τη δική του ιστορία και το καθένα από αυτά διασχίζει μια παράδοση πολλών χρόνων.  Και όλα σταματούν στη διαιρετική «Πράσινη Γραμμή». Το ένα φυλάκιο απέναντι στο άλλο. Το ιστορικό γυμνάσιο στοιβαγμένο από σακούλια, για να κόβουν τις σφαίρες του θανάτου. Οι άλλοτε σχολικές  τάξεις του έχουν μετατραπεί σε φυλάκια, και η αυλή του στενάζει από την άφατη εγκατάλειψη. Πιο πέρα τα Δημοτικά του Αγίου Κασσιανού, Παρθεναγωγείο και Αρρεναγωγείο, κάποτε παραρτήματα του Παγκυπρίου Γυμνασίου και οικοτροφεία του, τώρα αδιάψευστα μνημεία μιας πολιτισμικής λεηλασίας.

Όταν τα σκηνικά μιλούν από μόνα τους…

  κουβέντα μας με κατοίκους της περιοχής δεν μπορούσε παρά να μάς προκαλέσει ιδιαίτερη συγκίνηση και φόρτιση. Αισθάνονται ότι εδώ και δεκαετίες  είναι  «ακρίτες», με ότι αυτό μπορεί να σημαίνει. Σταθεροί επί των επάλξεων, αψηφώντας κινδύνους και άλλες δυσκολίες που συνεπάγεται η παραμονή τους εκεί. «Κάτι μας κρατεί εδώ, κάτι μάς προσελκύει να παραμείνουμε για πάντα δίπλα από τον Άγιο  Κασσιανό. Είναι ο προστάτης μας, είναι η ίδια η ζωή μας», ομολογούν. Είναι χαρακτηριστικές οι μαρτυρίες που δίνουν ότι ακόμα και στις πιο δύσκολες καταστάσεις των συγκρούσεων το 1964, το 1967, αλλά και το 1974, παρέμειναν αμετακίνητοι και αγωνίστηκαν ηρωικά για να κρατήσουν την περιοχή, με τη βοήθεια πάντα του Αγίου Κασσιανού, ο οποίος όχι λίγες φορές παρενέβαινε θαυματουργικά.

Η άλλοτε σφύζουσα από ζωή περιοχή σήμερα στενάζει υπό το βάρος της κατοχής

Η αρχοντιά της περιοχής δένει και με μια ξεχωριστή αρχιτεκτονική, η σφραγίδα της οποίας αποτυπώνεται και συντηρείται στο σήμερα. Τα κτίσματα όχι μόνο του Αγίου Κασσιανού, αλλά και άλλων γειτονικών περιοχών, όπως της Χρυσαλινιώτισσας, έχουν το δικό τους χαρακτηριστικό αρχιτεκτονικό στιλ, το ένα πλάι στο άλλο, με τα μπαλκόνια και τις ψηλές στέγες. Οι γλάστρες των σπιτιών αλλά και εκείνες της εκκλησίας του Αγίου Κασσιανού προσδίδουν τη δική τους αίγλη και ομορφιά που τόσο έντονα αναδύονται στα στενά δρομάκια της περιοχής

Τα συρματοπλέγματα της ντροπής, άλλη μια μαρτυρία για το έγκλημα που συντελέστηκε κατά τη διάρκεια της τουρκικής εισβολής

Με κέντρο την εκκλησία του Αγίου Κασσιανού, ο ορισμός της ομορφιάς και της γοητείας, παίρνει εδώ σάρκα και οστά. Όλα εις οσμή ευωδίας πνευματικής, πολιτισμικής και ιστορικής. Ο ναός αποτελούσε πάντοτε τη σκέπη και προστασία των κατοίκων και αυτή η αίσθηση είναι τόσο δυνατή μέσα τους. Αλλά και οι ίδιοι οι κάτοικοι και όχι μόνο, μέχρι σήμερα, ουδέποτε άφησαν το ναό εγκαταλειμμένο στο έλεος της φθοράς και του χρόνου και κυρίως των στοιχείων της κατοχής. Η σχέση εκκλησίας και κατοίκων είναι σφυρηλατημένη από τόση δύναμη που κανένας δεν μπορεί να αποκόψει αυτό τον ομφάλιο λώρο…  Ειδικότερα, η συνομιλία μας με τον πρώην Λυκειάρχη – Φιλόλογο κ. Στέλιο Παπαντωνίου, ο οποίος είναι και Πρόεδρος της Εκκλησιαστικής Επιτροπής του ναού του Αγίου Κασσιανού και με δύο άλλους ανθρώπους που είναι ιδιαίτερα δεμένοι με τον χώρο, έδωσαν την αίσθηση του ενοριακού, του κοινοτικού, αλλά και του παραδοσιακού στοιχείου, με φόντο μιας ξεχωριστής αίγλης. Η ώρα της ξενάγησης όχι μόνο μέσα στην εκκλησία και το προαύλιο της, αλλά και στις γειτονιές με τα στενά δρομάκια και τα παραδοσιακά κτίσματα, εξελίχθηκε σε μια πραγματική ιεροτελεστία.

Όταν εκείνη την ευλογημένη μέρα πέρασε ο χρόνος τόσο σύντομα και ολοκληρώθηκε η επίσκεψή μας, με τόσες ξεχωριστές εμπειρίες και μοναδικά βιώματα, αισθανθήκαμε ότι η περιοχή του Αγίου Κασσιανού είναι η ιστορία μας, είναι η παράδοσή μας, είναι ο ίδιος ο εαυτός μας. Μια μαρτυρία που μπορεί να υπερβαίνει τα όρια της πατρίδας μας και να προσλαμβάνει οικουμενικές διαστάσεις.

Η σχέση εκκλησίας και κατοίκων είναι σφυρηλατημένη από τόση δύναμη που κανένας δεν μπορεί να αποκόψει αυτό τον ομφάλιο λώρο

Ο πρώην Λυκειάρχης – Φιλόλογος κ. Στέλιος Παπαντωνίου, ο οποίος είναι και Πρόεδρος της Εκκλησιαστικής Επιτροπής του ναού του Αγίου Κασσιανού μας ξενάγησε στους χώρους της ευρύτερης περιοχής, σε φόντο μιας ξεχωριστής αίγλης…